Parc Adula

Nationalparkprojekt

Maggiori informazioni

Paul Degonda

Paul Degonda 

Parc Adula leva saver dil guid da muntogna Paul Degonda, che fa era part alla gruppa da lavur „reit da vias e sendas“, tgeinins ch’ils aspects ils pli fascinonts da sia lavur ella natira seigien.

 

PA. Tgei plai specialmein bein a Vus vid Vossa lavur, tgei ei las varts umbrivaunas?


PD. Il pli bi vid la lavur sco guid da muntogna ei nies plaz da lavur e la lavur multifara e fetg varionta. Buc in di ei tuttina sco l’auter. Relaziuns, cuntradas ed ils hosps ein adina differents. Nus semuentein sut tschiel aviert. Cun accumpignar nos hosps en loghens, nua ch’els vegnessen buca persuls, savein nus aunc inscenar in techet la bellezia maiestusa e criua e la forza dalla natira selvadia ed originala. Quei creescha aventuras impressiunontas e persistentas, buca mo pils hosps.


En la natira dat ei denton era prighels che ston adina vegnir giudicai bein. Ei setracta cheu da prighels dalla natira sco curdadas da glatsch ni da crappa, stempraus, sfendaglias da glatschers, lavinas, cametgs e malauras, bovas, prighels da selischnar ni da ruclar sco era il proceder tactic etc. Quels prighels vala ei adina da veser anticipadamein e da sepreparar leusuenter ed era da prender las dretgas decsiuns adattadas alla situaziun.


PA.Tgei glieud vegn tier Vus sco guid da muntogna e tgei informaziuns deis Vus ad els sin las turas?
 

AC.PD. Il spectrum dils hosps ei fetg vasts, tut tenor giavisch d’activitad. Aschia dat ei glieud che enquera in’excursiun speciala en ina cuntrada „solitaria“ e che vul intervegnir ton sco pusseivel da flora, fauna ed igl ambient. Lu dat ei denton era hosps che vulan ir aschi bia sco pusseivel neiv entira e che vulan far diever persuenter dallas pendicularas. Puspei auters enqueran las snavurs e la provocaziun en ina preit dil nord teissa ed auters vulan serender en tiaras jastras ed exoticas ed ascender cuolms. Mia finamira superiura ei da vegnir a casa cun tut ils hosps sauns e salvs, lu secapescha era da schar viver ils hosps impressiuns e muments fascinonts ed unics els cuolms e da passentar in bien ed amicabel temps ensemen .
 

PA. Haveis Vus percurschiu midadas en la cuntrada duront Vossas experientschas professiunalas?


PD. La natira ei suttamessa ad ina midada permanenta. Sper ils ciclus bein veseivels sco las stagiuns ha liug in process da transformaziun cuntinuont.  Gest ella zona principala dil Parc Adula, sil Péz Terri, ha miu bab priu mei cun el gia sco buob da sis onns. Quei ei lu daventau ina tradiziun annuala. Cheu hai jeu saviu percorscher ina midada evidenta ils davos 30 onns. Aschia ha ei dau fastitgs da sendas en in territori che era senza sendas, ei ha dau pigns trutgs cun sgnalisaziuns dad umens-crap ed il davos temps vegnan adina dapli sendas marcadas blau-alv, agids d’ascensiun sco cadeinas, sugas fixas e scalems da fier vegnan montai, sin bia pézs vegnan cruschs montadas, cartas topograficas cun da tuttas sorts temas vegnan publicadas.
 

PA. Tgei munta la cuntrada che ei planisada sco zona principala per Vus persunalmein?


PD. Mes geniturs possedan in mises ella Val Sumvitg. Sco affon e giuvenil passentavel jeu adina las vacanzas da stad e biaras fins d’jamna leu. Jeu hai fatg biaras turas ed ascendiu pezza en quei territori, hai pia ina liunga relaziun tier quella regiun.

 

PA. Tgei temas haveis Vus en connex cun reglas pusseivlas en la zona principala? Capis Vus la necessitad da talas reglas?

 

PD.Ozildi drova ei reglas bunamein dapertut. Jeu sun denton dil meini che viandonts ni alpinists seigien pertscharts ch’els semovien ella natira e ch’els prendien era risguard da quella. Negin lai anavos sapientivamein ils rumians, spuenta animals selvadis ni scarpa ora plontas. Prescripziuns da sendas ni restricziuns el territori ein fetg decisivas per mei sco guid da muntogna, tut secund co ch’ellas vegnan realisadas. Quei sa scumandar a mi rutas ni turas pusseivlas ed aschia prender naven a mi pusseivladads per mia lavur, pia haver consequenzas fetg directas ed existenzialas per mei!
 

En ina cuntrada populada e strapazzada adina pli fetg dat ei automaticamein potenzials da conflict denter tut las persunas che profiteschan dalla cuntrada. Jeu creiel denton che quels 2–5 % dils alpinists che semovan buca sin sendas e rutas strapazzeschien buca la natira ni hagien in’influenza nuscheivla sin quella. La natira ei pli ferma ed anfla adina in’autra, nova fuorma per sesviluppar.

 

PA. Tgei ei tenor Vies meini ils avantatgs ch’in parc naziunal savess haver per Vossa regiun?

 

PD.In parc naziunal vegn ad esser enconuschents ella gronda part da nossa tiara sco era representar ina certa reputaziun ed attracziun en las tiaras cunfinontas. Quei effectuescha che dapli visitaders vulan veser la regiun protegida e ch’ella vegn frequentada meglier. La natira e cheutras zona principala vegn aunc ad esser dumandada dapli. Quei effect sa esser ina schanza per dapli renum e turissem per la regiun vischina.

 

PA. E tgei haveis specialmein per cor en Vossa regiun?
 

PD. Mintga regiun ha sias atgnadads, aschia era la zona principala egl intschess dalla Greina/Medel/Val S. Pieder/Blegn/Calanca. La pezza ella zona principala ei pli pauc tecnica e difficila che en autras regiuns pli enconuschentas sco el Valleis, ell’Engiadina ni ella Surselva bernesa. In’ascensiun pretenda buca ch’ins seigi in alpinist extraordinari. Ord pugn da vesta alpinistic ei quella regiun perquei buc aunc commercialisada ni surnezegiada. Ton pli san ins denton experimentar cheu la solitariadad e la retratgadad, tgei che ha era sia fascinaziun ed ha ina certa forza d’attracziun enviers adina dapli glieud.

 

Parc Adula, 1 | 6 | 2013