Parc Adula

Peter Egloff 

La Surselva mera anavos sin ina liunga tradiziun da catscha. A Sumvitg havein nus tschentau in per damondas ad in catschadur enconuschent. Peter Egloff ei carschius si a Turitg e viva sco schurnalist liber a Sumvitg, nua ch’el va a catscha dapi igl onn 1975.

PA. La catscha era gia el temps dil tat ed ei oz aunc adina ordvart impurtonta el cantun Grischun. Co eis ella semidada ils davos decennis?

PE. Tochen avon enzacons decennis era la catscha da patenta grischuna enzatgei sco ina part dil decuors digl onn puril, ina sort raccolta atunila, ina pusseivladad supplementara da seproviantar cun carn. Oz ein ils accents dil tuttafatg differents. La midada tier la societad da vacanzas e temps liber influenzescha era la catscha grischuna. Ella ei part dalla cultura dil temps liber, in hobi che vegn exequius cun pissiun. Specialmein clar daventa quei ella recepziun empau naiva dad usits da catscha sco sunar corns da catscha ni messas da Hubert. Quellas tradiziuns ein gie dad origin feudal, ellas ein pia in clar cuntrast tier la historia dalla „libra catscha grischuna“. Adina dapli catschadurs grischuns praticheschan era turissem da catscha egl exteriur, pia pura catscha da trofeas.

PA. Co profitein nus che 5500 catschadurs van mintg’onn a catscha en lur temps liber el cantun Grischun?

PE. En la cuntrada che vegn cultivada e duvrada intensivamein dil carstgaun ei ina regulaziun dils effectivs dalla selvaschina d’ungla absolutamein necessaria – ins patratgi mo vid ils donns pusseivels egl uaul ed ell’agricultura. Sche quella regulaziun stuess succeder exclusivamein entras guardiaselvaschinas pagai dil stadi, fuss quei ina fetg, fetg cara caussa pils pagataglia tier la grondezia e la topografia dil cantun Grischun. Ils biars catschadurs grischuns ein denton era consuments da caras armas ed optica da catscha. Quei legra l’industria corrispundenta e dat in’existenza ad in bi diember da ferrers d’armas el cantun. La catscha grischuna ei aschi interessanta sco sectur economic che fabricas da muniziun tudestgas produceschan patronas specialas el caliber grischun ch’ei nunusitaus enzanua auter.

PA. Probablamein semidan las prescripziuns da catscha strusch, sch’il Parc Adula vegness realisaus, perquei che la zona da coc planisada ei per gronda part egl asil federal da selvaschinas. Biars catschadurs refusassen tuttina il parc. Pertgei?

PE. Quei „per gronda part“ stuess ins naturalmein mirar pli datier. Ultra da quei ei „catschadur“ denton mo ina rolla da biars carstgauns el territori dil parc planisau. Biars catschadurs ein sco auters indigens era rimnabulius, cavacristallas, alpinists, viandonts eav. Restricziuns en la zona da coc sco per exempel ina perscripziun da restar el trutg sveglian sceptica ed opposiziun. Atgnamein setracta ei cheu dad in conflict denter basegns dil temps liber dalla populaziun indigena e basegns dils turists ord il marcau.

PA.Ils catschadurs ord la regiun savessen giugar ina rolla impurtonta egl avegnir el Parc Adula tier observaziuns dad animals selvadis ni tier excursiuns tier il tema „catscha“. Fuss quei buc era ina schanza pils catschadurs ?

PE. Ils catschadurs ein ina minoritad ch’ei dependenta dall’acceptanza dall’entira societad. Per quei ston els explicar e giustificar tut quei ch’els fan. In Parc Adula havess cheu forsa in cert potenzial. Per tala lavur publica dat ei denton era biars auters canals.

Parc Adula, 1 | 11 | 2012