© Alberto Toscano
Alberto Toscano
Alberto Toscano viva a Pian San Giacomo e meina siu agen bein puril certificau da bio cun ina surfatscha dad 80 hectaras. Cheu tila el vaccas da latg e vaccas-mumma (q.v.d. vaccas che vegnan duvradas per la producziun da carn) ed ha dasperas ina muntanera da jaks ed enzacontas nuorsas. A Pian San Giacomo sesanfla era sia cascharia privata, en la quala el fa caschiel cun 70 % da siu latg, ferton che ils 30 % restonts vegnan duvrai per la tratga da vadials. Ultra da quei meina el pliras pastiras d’alp, sco per exempel la Alpe Piandoss, nua che 90 vaccas da latg, in taur e sissonta pors pasculeschan. Ed el ei responsabels per l’Alp Vignun e l’Alp Montagna. Alberto Toscano lavura dasperas sco cussegliader agricol per la regiun Mesolcina-Calanca ed ei commember dalla Società Agricola Moesano sco era dalla gruppa per la promoziun dalla qualitad dalla cuntrada.
PA. Co taxeis Vus igl avegnir dils purs en la regiun dil Parc Adula?
AT. Jeu persunalmein sun dall’opiniun ch’il Parc Adula porschi oravontut grondas schanzas. Il parc naziunal dat la pusseivladad a purs e producents dalla regiun da far amogna lur products sut il tetg da quei project dalla natira. Cheutras san els seposiziunar pli veseivlamein ton en Svizra sco era internaziunalmein. La creaziun dad in sigil da qualitad, pia dad ina marca Parc Adula, savess senza dubi arver las portas tier autras fieras, tier las qualas nus havein buc aunc access il mument. Ord mia vesta ei la caussa fetg sempla: In parc naziunal slargass il horizont da tuts.
PA. Co considereis Vus sco pur ils concepts da pasculaziun sco els ein vegni elaborai dacuort per la Zona centrala (pia quella regiun, en la quala la natira vegn tenor lescha surschada al svilup liber)?
AT. Da principi sto ei dad ina vart dar concepts da pasculaziun, da l’autra vart ston ins risguardar las pretensiuns dils purs e dalla cultivaziun dalla cuntrada. Ed il cuntrari stuess l’agricultura da sia vart mussar ina certa sensibilitad ecologica. Cheu patratgel jeu per exempel vid la problematica dall’erosiun dil terren ni vid la surexplotaziun dallas pastiras. Aschia sun jeu dall’opiniun ch’ils concepts da pasculaziun seigien fetg equilibrai en lur fuorma presentada e ch’ei gartegi cun els da cuntentar omisduas partidas pertuccadas. Tier la lectura sai jeu constatar ch’ei vegn buc a dar intervenziuns radicalas en la cultivaziun agricola, cunquei ch’ins ha risguardau las particularitads e las pretensiuns dall’agricultura.
PA. Tgeininas ein tenor Vies giudicament las resalvas essenzialas dils purs enviers il project Parc Adula?
AT. Jeu hai constatau che biars han silmeins all’entschatta cumparegliau il project Parc Adula cun il Parc naziunal svizzer ell’Engiadina. Quei ha segiramein caschunau enqual tema en la populaziun. Il concept dil Parc Adula ei denton buca da cumparegliar cun il Parc naziunal svizzer: Tier il Parc naziunal svizzer setracta ei dad in territori natural protegiu resp. in territori intact senza la minima intervenziun dil carstgaun, tier il Parc Adula denton setracta ei dad in parc naziunal che ei dividius en ina Zona centrala ed ina zona circumdonta. A caschun da pliras occurrenzas d’informaziun organisadas dall’Uniun Parc Adula hai jeu saviu sefatschentar pli detagliadamein cun ils concepts ed hai cheutras survegniu in maletg pli clar. Ultra da quei crei jeu ch’ils quitaus dalla populaziun seigien eliminai silmeins per part. Jeu sai mo repeter: Ord mia vesta ei il project Parc Adula ina gronda schanza. Impurtont ei che las tradiziuns e la cultivaziun autonoma dil territori vegnien mantenidas. Ton sco jeu sai giudicar ein ins cheu sin la dretga via.
PA. La votaziun dil pievel davart il Parc Adula ei fixada per miez 2015. Tgei mesiras stuess il Parc Adula tenor Vies meini prender en il sectur agricol?
AT. Il pli impurtont eis ei dad informar cumpletamein. Ils purs ston saver ch’els san per exempel vinavon cultivar las surfatschas agricolas en la zona da coc exactamein sco avon. La glieud sto capir che in parc naziunal ei in instrument da marketing ordvart efficient e ch’el sa sustener l’agricultura en la creaziun da biars secturs laterals. Jeu patratgel cheu vid l’economia d’alp, ils products, la vendita directa ed il turissem agrar.
PA. Il Parc Adula s’extenda sur ina fetg gronda surfatscha, sur tschun regiuns, dallas qualas mintgina ha sias atgnas specialitads. Manegeis Vus ch’ins sappi unir quellas tschun regiuns, per ch’ellas sappien profitar ina da l’autra?
AT. Las tschun regiuns ein geograficamein lunsch ina ord l’autra. Ord quella perspectiva manegel jeu ch’ina collaboraziun directa seigi immens greva. Interessantas ein denton las pusseivladads d’emprender d’enconuscher ina l’autra e da vegnir en contact ina cun l’autra: La cuminonza sut il tetg dad in parc naziunal savess schar nescher projects pli gronds ni crear ina plattafuorma per la vendita da products regiunals per aschia slargar la purschida da nossas specialitads e survegnir access tier ina fiera pli gronda.
Parc Adula, 30 | 10 | 2013
